08 oktober 2006

Dokeos of Fronter?


Dokeos als pionier (2005)
Begin 2005 werd in het volwassenenonderwijs van onze Scholengroep het leerplatform Dokeos geïntroduceerd. Eigenlijk het initiatief van 1 persoon (uw dienaar), die voor Dokeos koos na enig natte-vingerwerk, en omdat de website van Dokeos toen (en nog) een leuke zandbak-ruimte heeft met zijn Campus. Andere open source alternatieven die werden bekeken, maar niet gekozen:
  • Claroline (de "moeder" van Dokeos) leek een project dat vegeteerde en weinig nieuws bracht
  • Moodle: veelbelovend, en uitgebreider dan Dokeos, maar meteen ook complexer
  • Ilias: toen nogal summier (intussen wel 'behoorlijk' pakket)
Na wat proefdraaien met enkele cursussen, werd het leerplatform "ontdekt" door de Scholengroep, en december 2005 ingevoerd op het niveau van de Scholengroep.


Dokeos krijgt plots een onvoldoende (september 2006)
En dan, op 27/9 krijg ik bericht dat op 29/9 een beslissende demo & bespreking doorgaat met het nieuwe leerplatform Fronter. Aan Dokeos wordt verweten:

(begin citaat ICT dept):
Struikelblokken Dokeos:

- niet mogelijk persoonlijke boodschap in de agenda van een leerling te schrijven
- geen overkoepelend profiel voor DIR en ALDI
- geen aparte login met leesrecht voor ouders mogelijk

Voordelen Fronter:

- mogelijkheid om persoonlijke berichten in een agenda te schrijven
- overkoepelende profielen zoals DIR en ALDI mogelijk
- gebruiksvriendelijker
- meerdere cursusbeheerders mogelijk (vb. tijdens vervanging)
- mogelijk om eindtermen aan de cursus en/of toetsen te koppelen
- leerkrachten kunnen materiaal uitwissen via een “content bank” (= community SmartSchool)
- beter scoreoverzicht per leerling (gemaakte opdrachten/toetsen, gehaalde eindtermen…)
- extra uitbreiding voor plagiaat-controle mogelijk
- leesrecht ouder (? Werkte niet in demo, en dit zal de kostprijs ook aardig de hoogte in duwen)

Nadelen Fronter:

- kostprijs ???
- paswoord kan niet automatisch via e-mail opgevraagd worden!
- weergave van de uren kan niet aangepast worden
- ouders moeten één per één manueel aan een leerling gekoppeld worden
- het beheer scherm werkt enkel binnen Internet Explorer
- we kunnen geen “data-base dump” verkrijgen. Gegevens worden op het einde van het schooljaar enkel in HTML formaat aangeleverd

(einde citaat ICT dept)
Toen ik dit hoorde, heb ik wel even moeten slikken. Je werkt 2 jaar aan een bepaald project, je verdedigt open source-oplossingen vanwege het prijselement, de bewerkbaarheid, en de maatschappelijke dimensie..., en dat wordt op 3 dagen afgevoerd zonder enige communicatie. Want, laten we wel wezen, een aantal "bezwaren" hierboven zijn ofwel ongefundeerd (wegens wel mogelijk in Dokeos), of zouden vrij gemakkelijk in Dokeos kunnen opgevangen worden, eventueel met medewerking van een externe softwarefirma zoals dokeos.com/support.

Waar men naartoe wil
Maar het heeft geen zin "a losing battle" te strijden rond een aantal functionaliteiten van leerplatforms. Als we kijken naar de zgn. "ontbrekende" functies in Dokeos, dan blijken die praktisch alle te maken te hebben met controle, toezicht en administratie.
Nu is dat niet meteen de sterkste zijde van Dokeos, omdat deze omgeving ontstaan is in het Hoger Onderwijs (UCL), waar de leerondersteuning belangrijker was dan het schrijven van nota's in de agenda, en men vooral voor de docenten een laagdrempelig platform wilde. Het is ook omwille van de relatief zwakke administratiepoot dat Dokeos door ontwikkelaars van Smartschool smalend de "dinky toy" van de digitale leeromgevingen wordt genoemd. De Gentse professoren biotechnologie en geneeskunde die het Dokeos-platform Minerva gebruiken, zullen dit wel een lichtjes verwaande uitspraak vinden, maar dat laten we dus voor rekening van de Smartschool-mensen.
Wat er ook van zij, in omgevingen als Smartschool en Fronter zijn de aspecten controle, toezicht, inzagerecht, ingrijpen in leerlingenagenda, aanwezigheden, leerlingenvolgsystemen, kortom leerlingenadministratie, prominent aanwezig. Deze systemen vormen, zoals Ron Kamping van Fronter in zijn demo heel duidelijk maakte, een digitale versie van het schoolgebouw, met alles erop en eraan, inclusief secretariaat en directiekantoren.

De prijs speelt geen rol
Een ander element dat mij opviel in de discussie, is het feit dat de prijs eigenlijk geen doorslaggevende rol speelt in de overwegingen. Precieze prijzen hangen natuurlijk van de onderhandelingen af, ik dacht aan ca. 2 euro per leerling voor Smartschool, en 3 euro per leerling voor Fronter. Dokeos is gratis, alleen de hostingkosten tellen (momenteel ca. 200 euro per jaar voor de hele scholengroep).

Geef aan de keizer...
In het project waar het nieuwe platform Fronter wordt ingeschakeld (namelijk 1 pilootschool), heeft het invoeren van een administratief getint leerplatform wel degelijk zin, en is het momenteel waarschijnlijk zelfs de beste keuze. Het vroeger gebruikte Dokeos was eerder een vrije en open omgeving, waar leerkrachten een grote autonomie genoten, en weinig administratieve besognes hadden. Ideaal dus voor een school waar geen verplichting wordt opgelegd, en voorlopig alleen enkele pionier-leerkrachten het gebruiken. In dat geval ga je als school geen duur pakket kopen, wegens onder-gebruik, en administratie wordt niet gevoerd via het platform. Hetzelfde gelst, mutatis mutandis, voor het volwassenenonderwijs, waar a propos voorlopig is besloten bij Dokeos te blijven (al rijzen ook daar bedenkingen, maar dat is een andere post waard).
Zodra je echter, zoals in de pilootschool het geval is, alle leerkrachten van een graad gaat verplichten het platform te gebruiken, komt de administratie al gauw om de hoek kijken. En aangezien prijs toch geen rol speelt, blijven er dan dri e contenders over, in deze volgorde:
  1. Fronter
  2. Smartschool
  3. WISA
Fronter is op dit ogenblik de front runner, enkele schermfoto's: fronter01, fronter02, fronter03.
Smartschool was vorig jaar de favoriet, en is "van bij ons" (be), WISA heeft nog geen leerplatform, maar zou dit gaan ontwikkelen, en WISA verzorgt op dit ogenblik de leerlingenadministratie van de scholengroep, een pluspunt dus voor de koppeling van de leerlingenadministratie.

Wordt dit geen keurslijf, met al die administratie...?
Ja en nee. Het administratief gedeelte van Fronter of Smartschool is te vergelijken met het invullen/beheren van je papieren schooladministratie, misschien vind je het zelfs gemakkelijker of aangenamer...

Begraaf je niet in een leerplatform!
Er zijn goede redenen om zo weinig mogelijk materiaal in een leerplatform te "begraven". Om te beginnen weet je nooit wanneer en of men eventueel nogmaals zal overschakelen naar een andere omgeving. Wat het pedagogisch gedeelte betreft, zou ik dus de volgende richting willen adviseren:
  • begraaf zo weinig mogelijk lesmateriaal in het leerplatform, of dat nu Fronter, Smartschool of zelfs Dokeos is. Als voorbeeld zou ik mijn cursus internet kunnen geven, waarvan de "body" eigenlijk extern is opgeslagen in een webformaat (wiki), en binnen de cursus alleen wordt "opgeroepen". In mijn cursus Internet op het leerplatform staan dan eigenlijk alleen wat administratieve data, wat groeps-oefendocumenten en enkele vaste documenten.
  • ook oefeningen kan je beter zoveel mogelijk extern opslaan (bv. Hot Potatoes), tenzij die voor een officiële test moeten dienen
  • lesmateriaal en oefeningen zoveel mogelijk in webformaten opslaan (dus minder doc, ppt, xls, en meer html, jpg, gif,...), op die manier bereid je jezelf ook al beter voor op de toekomstige SCORM-standaarden voor lesmateriaal
En de toekomst?
Maar belangrijker is dat de toekomst van online-gestuurd leren op zijn zachtst gezegd niet helemaal samenvalt met de structuur en het basisconcept van de huidige leerplatforms (inculsief Dokeos). Kort gezegd komt het hierop neer:
  • in de huidige leerplatforms is alles hiërarchisch gestructureerd rond de leerkracht en de school
  • in de toekomstige leeromgeving zal het leerlinggestuurd leerproces centraler staan.
Nu hoeven de scholen de controle over hun digitale leeromgeving niet af te staan. Het komt er wel op aan in de toekomst een link te leggen vanuit het schools leerplatform naar eigen leeromgevingen van de leerling, op het web (dat die leeromgevingen grotendeels webgestuurd zullen zijn, lijdt voor mij geen twijfel). Ik denk dan aan innoverende omgevingen die vrij "hot" zijn op het web zoals elgg en classblogmeister, maar ook "gewone" web-desktops zoals famster, netvibes, pageflakes. Wat karikaturaal zou je je het dagscenario als volgt kunnen voorstellen: de leerling komt s morgens het schoolplatform binnen, tekent zijn aanwezigheid aan, bekijkt agenda... en "springt" dan naar zijn/haar persoonlijke leeromgeving voor het eigenlijke werk (zover zijn we natuurlijk nog niet, maar een blik op de toekomst is altijd meegenomen, vooral om de huidige situatie correct in te schatten).
Wie de moeite wil doen de pioniers van het Britse CETIS te bekijken, kan eens deze presentatie volgen die Scott Wilson eind september 2006 in Utrecht gaf voor SURF:
(onderstaande presentatie staat op mijn slideshare account, je kan ze hier downloaden, 9 MB!)
N.B. VLE in de presentatie= Virtual Learning Environment (wij spreken over digitale leeromgeving)